De Maatschappij van Weldadigheid is in 1818 opgericht om paupers een kans te geven zich te ontworstelen aan een arm bestaan. Nergens ter wereld is al vanaf het begin van de negentiende eeuw zo'n grootschalig experiment uitgevoerd om met landbouw de armoede te bestrijden. Mannen, vrouwen, weeskinderen, gezinnen met kinderen en veteranen werden vanuit het hele land opgestuurd naar de Koloniën in Frederiksoord, Veenhuizen en Ommerschans. Door te werken op het land dacht men de paupers te kunnen opvoeden tot nuttige en arbeidzame burgers.
Het archief van de Maatschappij van Weldadigheid
Het omvangrijke en gedetailleerde archief van de Maatschappij van Weldadigheid wordt bewaard, beheerd en ontsloten door het Drents Archief. Elk jaar komen veel onderzoekers naar het Drents Archief in Assen om te speuren naar het reilen en zeilen van hun voorouders in de Koloniën van Weldadigheid. Het archief van de Maatschappij van Weldadigheid is een rijke bron met gedetailleerde gegevens over personen uit de onderkant van de samenleving van de 19e eeuw. Het archief was van onschatbare waarde voor het schrijven van de succesroman ‘Het pauperparadijs’ van Suzanna Jansen en de boekenreeks van Wil Schackmann over de koloniën (De Proefkolonie, De Bedelaarskolonie, De Kinderkolonie en De Strafkolonie.) Daarnaast heeft het archief een zeer belangrijke bijdrage geleverd aan de nominatie voor Unesco Werelderfgoed van de Koloniën van Weldadigheid.
Eén van de publieksprojecten die Drents Archief over het archief van de Koloniën van Weldadigheid heeft ontwikkeld is de website allekolonisten.nl, waarin iedereen snel en eenvoudig kan nagaan of men voorouders heeft gehad in één van de koloniën. Dankzij het negentiende-eeuws administratiesysteem van de Maatschappij van Weldadigheid zijn de inschrijfgegevens van vrijwel iedereen bewaard gebleven. Bij aankomst in de Koloniën kreeg men een nummer. De familienaam, voornamen, de geboortedatum en de dag van inschrijving werden nauwkeurig genoteerd en ook verhuizingen van het ene ‘gesticht’ naar het andere werden bijgehouden evenals het moment van ontslag uit de Koloniën. Deze gegevens bieden ons een mooi beeld over het leven in de Koloniën. Sommige mensen kwamen tot acht keer toe terug omdat ze er maar niet in slaagden het leven ‘buiten’ op de rails te krijgen. Van alle ‘kolonisten’ werd een signalementskaart gemaakt waarop gezichts- en lichaamskenmerken werden vermeld. Bijzonder is dat van ca. 5.000 bewoners een foto is gemaakt.
Behalve informatie over de inwoners van de koloniën heeft het Drents Archief ook de bewoningsgeschiedenis van de Koloniën van Weldadigheid ontsloten. Voor leerlingen uit de onderbouw van het voortgezet onderwijs is de Koloniegame ontwikkeld waarmee de kinderen in de huid van een 19de-eeuws weeskind kruipen.
Met het project ‘Post van Weldadigheid’ zijn brieven van de Maatschappij van Weldadigheid met behulp van crowd sourcing doorzoekbaar gemaakt. ‘Kolonioloog’ Wil Schackmann, die maar liefst vier boeken schreef over de koloniën en hun bewoners, deelt verhalen, anekdotes en wetenswaardigheden over de Koloniën van Weldadigheid.