Na de bevrijding werden er veel mensen door verzetsgroepen gearresteerd die verdacht werden van collaboratie met de Duitsers. Deze Binnenlandse Strijdkrachten vonden dat ze alleen onder bevel van prins Bernhard stonden en luisterden niet naar militaire autoriteiten. De gearresteerden werden naar kampen gebracht, waar de omstandigheden erbarmelijk waren. Hiervoor kwam pas aandacht in 1949, toen ex-NSB'er H.W. van der Vaart-Smit zijn brochure Kamptoestanden publiceerde. Deze is aanwezig in het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen.
In Drenthe werden veel collaborateurs overgebracht naar kamp Westerbork. Het bijzonder gerechtshof van Drenthe bevond zich in Leeuwarden, waar de kamers Assen, Groningen en Leeuwarden waren ingericht.
Waar vind ik meer informatie over de veroordelingen na de oorlog?
In het archief van het Ministerie van Justitie: Centraal Archief van de Bijzondere Rechtspleging (CABR), 1945-1952 (onderdeel van het Nationaal Archief) zijn leden van het Nederlandse Arbeidsfront, groeps- en kringleiders en leden van de Hulppolitie te vinden. Tevens ligt hier een overzicht van verschillende organisaties, waaronder de Jeugdstorm en Districts organisatie Assen.
In het archief van het NIOD is informatie te vinden over Kamp Westerbork en voor een overzicht van onderzoeken over de bijzondere rechtspleging kunt u ook op een speciale website terecht.
In de naoorlogse kranten werden veroordeelden vaak met naam en toenaam genoemd, u kunt deze kranten vinden via Delpher.
In het Nationaal Archief kunt u in onderstaande archieven wellicht informatie vinden:
- de Stichting Toezicht Politieke Delinquenten (STPD) 1945-1951
- de Commissies tot opsporing van oorlogsmisdadigers (1942) 1944-1949
- de Hoge Raad der Nederlanden (1939) 1940-1979
- de archieven betreffende Zuiveringsaangelegenheden (excl. De politiezuivering) van het Ministerie van Justitie, (1936) 1944-1959
- de Commissies tot opsporing van oorlogsmisdadigers, (1942) 1944-1949
- het archief van het Hoge College voor de Rechtelijke Macht 1945-1947
- het Ministerie van Justitie: centraal Archief van de Bijzondere Rechtspleging (CABR) 1945-1952. Om dit archief in te zien is toestemming nodig.
- het Ministerie van Defensie: Collectie Krijgsgevangenen, 1940-1946.
- Nederlands Beheersinstituut (NBI) (2.09.16), beheerde vermogens van onder andere politieke delinquenten.
Zijn er ook bronnen in het Drents Archief over veroordelingen na de oorlog?
Ja, in het Drents Archief zijn stukken aanwezig over Kamer Assen. Hier liggen tevens rapporten over de gemeente Gieten en foto’s van arrestaties. In een boekje (0581.10) zit een lijst van in de provincie Drenthe woonachtige en in Drenthe (om politieke redenen) gedetineerde personen. In het archief zijn tevens rapporten te vinden over Emmen, Meppel en Assen.
Relevante literatuur
Een kleine selectie van interessante literatuur over dit onderwerp vindt u hieronder. De boeken zijn te raadplegen in het Drents Archief:
- De achterkant van de bevrijding: een NSB-boer in Drenthe, door Henk Eefting
- Schuld en boete na bevrijding, door Lammert Huizing
- Kinderen van de NSB, door Jannie Boerema
- De Bijzondere Rechtspleging 1944-1952: rampzalige gevolgen voor politieke delinquenten en collaborateurs, door Henk Eefting
- Fout en niet goed: de vervolging van collaboratie en verraad na de Tweede Wereldoorlog, door Koos Groen
Zie verder ook onze bibliotheekcatalogus