Het verzet werd in de loop van de oorlog steeds georganiseerder. Drenthe telde in 1944 vijf knokploegen (KP). Deze ploegen werden gebundeld onder het gezag van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS of BS), met prins Bernhard als opperbevelhebber. Daarnaast bestond de Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) en werden er vele verzetsblaadjes gedrukt.
Waar kunt u meer informatie vinden over het verzet in Drenthe?
In lokale verzetsblaadjes is veel informatie te vinden over het verzet in Drenthe. Veel van deze blaadjes zijn te vinden in online krantendatabase Delpher, bijvoorbeeld De Duikelaar, het verzetskrantje van Nieuwlande.
Een overzicht van alle verzetskranten die zijn verschenen is te vinden in De Ondergrondse Pers, 1940-1945, een publicatie van het NIOD.
Informatie over het landelijke en interregionale verzet zijn te vinden in het Nationaal Archief, in de Collectie van het Bureau Registratie en Informatie Ontslagen Personeel (BRIOP) en in collectie 27.23 Directie Verzetsdeelnemers, Vervolgden en Burgeroorlogsgetroffenen (DVVB). Daarin staan dossiers van aanvragen van uitkeringen door verzetslieden en oorlogsslachtoffers, overleg met stichtingen en organisaties op het terrein van oorlogsgetroffenen, de uitvoering van regelingen en het vaststellen van beleid en wetgeving.
Bij het NIOD is daarnaast informatie te vinden over de Stichting Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en Landelijke Knokploegen en over de gevangengenomen verzetsstrijders.
Verzetsstrijders die naar Groningen zijn gebracht, bijvoorbeeld naar het Scholtenhuis, zijn terug te vinden in de archieven van het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, 1939-2001. In sommige gevallen is er ook een systeemkaart van deze mensen gemaakt met informatie over hun verzetsactiviteiten, arrestatie en overlijden.
Heeft het Drents Archief ook bronnen over het verzetskranten, knokploegen en onderduikers in Drenthe?
Ja, het Drents Archief heeft een aantal uitgaven van Vrij Nederland en Trouw, evenals informatie over de verspreiding van de laatste. Ook liggen hier ledenlijsten, mededelingen, correspondentie, egodocumenten van de Binnenlandse Strijdkrachten over Gieten (o.a. collectie De Vries), Gieterveen, Zuidlaren (o.a. Archief Militaire Commissaris van Drenthe), Gasselternijveen, Ruinerwold en Zweeloo. Daarnaast heeft het Drents Archief het archief van Wim Bakker. Bakker heeft jarenlang onderzoek gedaan naar Meppel in de Tweede Wereldoorlog.
Ook zijn in het Drents Archief berichten te vinden over de huisvesting van geallieerde piloten, informatie over verschillende verzetsstrijders en -activiteiten, informatie over de LO, onderduikers en een egodocument van een vrouw die onderduikers verstopte. Ook zijn hier documentaires en interviews te vinden over het verzet.
Bekijk ook eens de filmfragmenten van een symposium in De Nieuwe Kolk (2018) over het verzet in Assen op de website van Struikelstenen Assen.
Over verzetsstrijders die zijn opgepakt is wellicht informatie te vinden in de dag- en nachtrapporten die vanaf eind 2021 digitaal in te zien zijn in het Drents Archief.
Meer lezen?
Een kleine selectie van interessante literatuur over dit onderwerp vindt u hieronder. De boeken zijn te raadplegen in het Drents Archief:
- Klaas van Dorsten vertelt over de Meppeler ondergrondse, door Lambert Brugging
- Smilde gekraakt: de overval op het distributiekantoor te Smilde door de Knokploeg Meppel op maandag 27 december 1943, door J. Bruggink
- Gieten: namen op de steen: de geschiedenis achter de namen op de gedenksteen van Gieten, door H. Kuik, W. van der Neut-Legemaat, B. Valk
- Verzet in Drenthe, door Frans Melein
- Het verzet in Nederland: Drenthe 1940-1945, door W. Overmans
- Nieuwlande 1940-'45, een dorp dat zweeg, door J. Schonewille, J. Engels, J. van der Sleen
- De knokploeg Noord Drenthe, door S. Schoon
- De Wigwam: het onderduikershol in Diever, door Emmy Wijnholds
- Vergeten verzetshelden: een onderzoek naar het onderduikershol te Anloo, door Jan Benjamins & Joke A. Benjamins Palte
- Communistisch verzet in Drenthe, door Wim Ensing
- Wel gebogen, niet gebroken. Zweeloo, een Drentse gemeente in oorlogstijd
Of kijk in onze Bibliotheekcatalogus.